Literarische Texte im Deutschunterricht Theorie und Praxis

Książka zawiera podstawową wiedzę o wykorzystaniu tekstów literackich w nauczaniu języka niemieckiego. Doświadczonym nauczycielom posłuży do rozszerzenia posiadanej wiedzy i umiejętności dydaktycznych, początkującym adeptom zawodu – jako poradnik i samouczek, studentom kierunku nauczycielskiego – jako podręcznik podający treści teoretyczne i wskazówki praktyczne w przystępny sposób.

280 str

Książka jest lekko napisanym poradnikiem metodycznym. Jednak mimo niewielkiej objętości części teoretycznej podbudowana jest solidnym aparatem naukowym. Obok poważniejszych rozważań teoretycznych znajdują się fragmenty o charakterze ćwiczeń dla czytelnika oraz mające charakter praktyczno – poradnikowy. Szczególnie interesująca dla nauczycieli jest część praktyczna, zawierająca 12 dokładnych scenariuszy lekcji z podaniem ich celów i faz, komentarzem dydaktycznym i potrzebnymi do jej przeprowadzenia załącznikami.

Adresatami publikacji są wszyscy nauczyciele i studenci. Doświadczonym nauczycielom może służyć do uzupełnienia posiadanej wiedzy i umiejętności dydaktycznych, początkującym– jako poradnik i samouczek, studentom kierunku nauczycielskiego – jako podręcznik podający treści teoretyczne i wskazówki praktyczne w przystępny sposób. Także do wykorzystania jako podręcznik na uniwersytetach, WSP, w kolegiach językowych.

Treść książki:

Rozdział 1. Systematyzacja pojęcia „dydaktyka literatury” i zakresów stosowania wiedzy z tej dziedziny. Podział na trzy obszary: dydaktykę literatury w języku ojczystym, dydaktykę literatury obcojęzycznej i dydaktykę literatury dla potrzeb nauczania języka obcego, odmienność potrzeb i celów nauczania w tych trzech zakresach.

Rozdział 2. Krótka historia literatury w nauczaniu języków obcych w ramach różnych koncepcji metodycznych, krótki zarys rozwoju dydaktyki literatury w Polsce, obecny stan dydaktyki literatury w nauczaniu języków obcych i jej podstawowe zasady.

Rozdział 3. Co to jest tekst literacki i czym różni się od tekstu użytkowego. Dlaczego potrzebne jest osobna metodyka pracy z tekstem literackim na lekcji języka obcego.

Rozdział 4. Jak czytamy teksty literackie. Jak tekst oddziałuje na czytelnika i jakie czynności musi on wykonać podczas czytania i dla zrozumienia tekstu. Co z tego wynika dla metodyki pracy na lekcji.

Rozdział 5. Funkcje tekstów literackich na lekcji.

Rozdział 6. Cele pracy z tekstem literackim na lekcji jęz. obcego: odnośnie języka, literatury i wiedzy o kraju języka docelowego (interkulturowość). Cele wychowawcze.

Rozdział 7. Kryteria wyboru tekstów literackich dla potrzeb nauki języka: potrzeby ucznia, budowa tekstu, potrzeby metodyczne, treści wychowawcze i kulturowe.

Rozdział 8. Metody pracy z tekstem literackim, fazy lekcji.

Rozdziały 9 – 10. Konspekty lekcji: tekst i uzasadnienie jego wyboru wg kryteriów omówionych w rozdz. 7; scenariusz lekcji: cele, fazy, metody, komentarz dydaktyczny; gotowe materiały do przeprowadzenia lekcji: obrazki, ćwiczenia; sprawozdanie z odbytej lekcji.

Rozdział 11. Uwagi i porady praktyczne.

Inhaltsverzeichnis / Spis treści:
 

Kapitel 1. Was ist Literaturdidaktik?

1.1. Gegenstand der Literaturdidaktik 

1.2. Pluralität der Literaturdidaktik 

1.3. Literaturdidaktik und Literaturwissenschaft 

1.4. Literaturdidaktik unter fremdsprachlichen Bedingungen

1.5. Literaturdidaktik als Bezugsfeld der Glottodidaktik

Kapitel 2. Der Weg zum heutigen Stand der Literaturdidaktik C

2.1. Einsatz von literarischen Texten in ausgewählten Methodekonzepten der Fremdsprachendidaktik

2.2. Der erste Entwicklungsimpuls: der interkulturelle Ansatz der kommunikativen Didaktik

2.3. Der zweite Entwicklungsimpuls: Rezeptionsästhetik und der Paradigmenwechsel in der Literaturwissenschaft und Literaturdidaktik            2.3.1. Grundsätze der Rezeptionsästhetik

2.3.2. Didaktische Konsequenzen der Rezeptionsästhetik  

2.4. Der dritte Entwicklungsimpuls: der Handlungsorientierte Unterricht   

2.5. Der gegenwärtige Stand der Literaturdidaktik C 

2.6. Entwicklung der Literaturdidaktik C in Polen

Kapitel 3. Was sind literarische Texte?

3.1. Begriff „Text“            

3.2. Textsorten und literarische Gattungen    

3.3. Was ist Literatur? Merkmale von literarischen Texten   

3.4. Literarische Texte und Sachtexte – Unterschiede

Kapitel 4. Literarisches Lesen. Konsequenzen für den Unterricht.

4.1. Offenheit des Textes und Ergänzungsleistungen des Lesers  

4.1.1. Ergänzung der dargestellten Situation        

4.1.2. Ableitung der Intention des Textes 

4.1.3. Leerstellen            

4.1.4. Erwartungen und Antizipation        

4.2. Konsequenzen für den Unterricht

Kapitel 5. Funktionen literarischer Texte im Fremdsprachenunterricht

Kapitel 6. Ziele der Arbeit mit literarischen Texten im Fremdsprachenunterricht

6.1. Begriffliches         

6.2. Lernziel Fremdsprachenerwerb  

6.3. Literatur als Lernziel  

6.4 Landeskunde als Lernziel          

6.5. Persönlichkeitsentwicklung    

6.6. Lernziele – eine zusammenfassende Übersicht

Kapitel 7. Kriterien der Textauswahl

7.1. Adressatenbezogene (schülerorientierte) Kriterien       

7.2. Textbezogene Kriterien 

7.3. Lernzielorientierte Kriterien

Kapitel 8. Methoden der Arbeit mit literarischen Texten im Fremdsprachenunterricht

8.1. Begriff „Methode“. Allgemeindidaktische Erkenntnisse.      

8.2. Methodenfrage in der Literaturdidaktik

8.2.1. Handlungsmuster des kreativen Schreibens        

8.2.2. Handlungsmuster der szenischen Darstellung  

8.2.3. Unterrichtsphasen

Kapitel 9. Unterrichtsentwürfe mit lyrischen Texten

9.1. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Gedicht „Gefunden“ von Johann Wolfgang von Goethe

9.1.1. Text und Begründung der Textwahl 

9.1.2. Unterrichtsverlauf 

9.1.3. Anlagen

9.1.4. Bericht über den Stundenverlauf

9.2.1.-9.2.4. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Gedicht „Petra“ von Marianne Kreft

9.3.1.-9.3.4. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Gedicht „Meine Schwester und ich“ von Regina Schwarz

9.4.1.-9.4.4. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Gedicht „Meine Schwester“ von Manfred Mai

9.5.1.-9.5.4. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Gedicht „Die Maβnahmen“ von Erich Fried

9.6.1.-9.6.4. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Gedicht „Der Winter“ von Mascha Kaleko

Kapitel 10. Unterrichtsentwürfe mit narrativen Texten

10.1. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Erzählgedicht „Die Ameisen“ von Joachim Ringelnatz

10.1.1. Text und Begründung der Textwahl 

10.1.2. Unterrichtsverlauf 

10.1.3. Anlagen

10.1.4. Bericht über den Stundenverlauf

10.2.1.-10.2.4. Ein Unterrichtsentwurf mit der Fabel „Der Tanzbär“ von Christian Fürchtegott Gellert 

10.3.1.-10.3.4. Ein Unterrichtsentwurf mit dem Auszug aus dem Roman „Wir sind doch nicht vom Mond!“ von Ruth Hermann 

10.4.1.-10.4.4. Ein Unterrichtsentwurf mit der Kurzgeschichte „Es ist 15 Uhr“ von Christa Moog

10.5.1.-10.5.4. Ein Unterrichtsentwurf mit der „Sage vom Bollenberg“

10.6.1.-10.6.4. Ein Unterrichtsentwurf mit der Kürzestgeschichte „Eine Flugzeuggeschichte“ von Franz Hohler 

Kapitel 11. Tipps und Bemerkungen zum methodischen Vorgehen im Unterricht.